Geschreven door: Nanda van Spijker
Bij een groene verkleuring aan de voeten is het zeker dat er een infectie met de bacterie Pseudo-nomas in het spel is. Maar bij een witte verkleuring is het scala aan mogelijke boosdoeners een stuk breder. Dermatoloog Johan Toonstra licht de verschillende mogelijkheden toe aan de hand van klinische foto’s.
Wanneer aan de voeten een groene kleur wordt waargenomen dan kan men er zeker van zijn dat er sprake is van een infectie met de bacterie Pseudomonas. Alleen bij deze infectie komt de kleur groen voor, soms tussen de tenen en soms aan een nagel. Bij een witte kleur zijn er meer mogelijkheden. Het kan komen doordat het huidpigment is verdwenen en een witte kleur overblijft. Dat is het geval bij vitiligo. Bij chronisch veneuze ziekte kan men ook witte plekjes waarnemen die hiervoor zeer kenmerkend zijn. Dit staat bekend als atrofie blanche (witte atrofie). Een zeldzamere vorm van witte verkleuring is het ziektebeeld dat bekend staat als sclerodermie. Daarbij moet vooral de onderliggende huid gevoeld worden omdat deze heel stug aanvoelt. Naast een verkleuring van de huid kunnen de nagels ook een witte verkleuring laten zien. Dat kan variëren van een aangeboren verkleuring tot een normale veroudering van de nagel tot een schimmelinfectie.
“Groene verkleuring duidt op
een bacterie-infectie,
witte verkleuring aan de huid of
nagels kent een veel breder aspect”
Groen
Bij een groene kleur is altijd sprake van een infectie met de bacterie Pseudomonas aeruginosa. Dit is een bacterie die normaal in de aarde voorkomt en ook in water. Vooral waar de huid vochtig is voelt de bacterie zich thuis en kan dan aanleiding geven tot een infectie. Hij wordt vooral gevonden in oppervlakkige huidwonden, met name brandwonden. Maar ook tussen de tenen kan deze voorkomen als er sprake is van een vochtige verweekte huid.
Naast schimmels en gisten zoals Candida kunnen meer bacteriën hierbij betrokken zijn. Men spreekt dan ook wel van een ‘gramnegatieve toewebdermatitis’ (1). Gram slaat op een soort kleuring voor bacteriën in een microscopisch preparaat. Andere bacteriën die hierbij een rol kunnen spelen komen met name ook in de darm voor zoals Escherichia coli en Proteussoorten maar Pseudomonas speelt vaak de belangrijkste rol. Klinisch ziet men een wittige maceratie (verweking) tussen de tenen met vaak een groenige bijtint (2). Gramnegatieve toewebdermatitis gezien de groengrijze bijtint is hier ook een Pseudomonasbacterie bij betrokken. Maceratie tussen de tenen met zeker een bijkomende Pseudomonas-infectie. Ook onder een kunstnagel of plaknagel komt deze infectie voor.
Groene nagels
Wanneer de nagel loslaat (onycholyse) door bijvoorbeeld een trauma (stoten, ongelukje, te kleine schoenen etc) schimmel of chemotherapie, ontstaat een holte onder de nagel waar een Pseudomonas zich prima thuis voelt. Dit geeft dan een karakteristieke groene nagel (3). Onder een kunstnagel of plaknagel komt deze infectie ook voor. De behandeling van een Pseudomonasinfectie kan lastig zijn, maar vooral azijn (3% oplossing) is eerste keus. Zo mogelijk moet ook de achterliggende oorzaak van de nagelloslating worden aangepakt voor een blijvend goed resultaat.
Wit
Hierbij verdwijnt het pigment door nog onbekende oorzaak. Het wordt gerekend tot de auto-immuunziekten. Daarbij maakt het lichaam zelf stoffen tegen de pigmentcellen in de huid die daarop gaan verdwijnen (4). Dit komt niet alleen aan de voeten voor, maar kan overal op het lichaam optreden. Er is vaak een voorkeur voor de plooien (oksels, liezen) maar ook kunnen handen en voeten meedoen, soms in een opvallend symmetrisch patroon. Bij mensen met een donkere huid valt dit vaak sterk op, terwijl dit bij een witte huid soms amper zichtbaar is (5). Een effectieve behandeling is niet beschikbaar. Vitiligo is bij een donkere huidskleur heel opvallend. Let op het symmetrisch patroon (deels te zien op de foto).
Een witte kleur kan ook voorkomen in het kader van een chronisch veneuze ziekte. Dit staat bekend als atrofie blanche (witte verdunning) en is zeer kenmerkend voor deze aandoening. Aan de rand van de witte gebieden zijn meestal uitgezette bloedvaatjes te vinden (6). Een gevreesde complicatie is het optreden van zweren (ulcera) hierin, die vrijwel altijd extreem pijnlijk zijn. Dit kan bij geringe traumata of ook spontaan. Deze ulcera genezen uiterst moeizaam. In de omgeving (7) ziet men meestal wel andere tekenen van veneuze insufficiëntie, zoals spataderen, afzetting van ijzerpigment, uitgezette veneuze vaatjes langs de mediale voetrand (corona phlebectatica).
Een zeldzame oorzaak van een witte verkleuring is de huidziekte sclerodermie(8). Dat betekent verharding van de huid. De exacte oorzaak is onbekend. Er is een systemische vorm en een aantal lokale vormen. De aandoening is meestal langzaam progressief maar kan op den duur spontaan ‘uitblussen’ met het achterlaten van atrofie en bewegingsbeperking wanneer de aandoening over de gewrichten heenloopt (9). De huid op een witte plek voelt stug aan, waardoor het verschil met vitiligo heel gemakkelijk te maken valt.
“Een gevreesde complicatie
bij sclerodermie is
het optreden van ulcera hierin”
Witte nagels
Een witte verkleuring van de nagel is de meest voorkomende kleurverandering van de nagel. Dit staat bekend als leukonychie. Er zijn meerdere mogelijkheden. De oorzaak kan in de nagelmatrix liggen, dan is er sprake van echte leukonychie (10). Ook kan de oorzaak in het nagelbed liggen en dan noemt men dat een schijnbare leukonychie (11). Deze vorm kan men vooral zien bij het ouder worden en is dus volstrekt normaal.
Tenslotte is er nog een vorm van witte nagels die pseudoleukonychie heet. Hierbij is de nagelplaat structureel veranderd. Vaak gaat het om een schimmelnagel, een zogenaamde oppervlakkige witte onychomycose (vaak te zien na het verwijderen van nagellak), na schimmelnagels de meest voorkomende vorm (12).
Bron: Podopost Tekst & Foto’s: J. Toonstra Dermatoloog